ABD Maliye Bakanı Yellen'ın Çin ziyaretinin amacı Pekin'le 'yeni bir normal' süreç başlatmak

Janet Yellen'ın ABD Maliye Bakanı olarak Çin'e yapacağı ilk ziyaretin dünyanın en büyük iki ekonomisi olan ABD ve Çin ilişkilerinin yeniden düzenlenmesine odaklanması bekleniyor. İki ülke arasındaki askeri iletişimin halen kopuk olduğu bu dönemde Pekin'in bazı metallerin ihracatına getirdiği yeni kısıtlamalar, gerginliklerin de tetiklenmesine neden oldu.

Amerikalı yetkililer, Yellen'ın 6-9 Temmuz tarihlerinde gerçekleştireceği Çin ziyareti sırasında “samimi” görüşmeler yapılmasını beklediklerini söylüyor. Pekin, hafta başında aniden yarı iletken imalatında kullanılan bazı galyum ve germanyum ürünlerinin ihracatına yeni kısıtlamalar getirildiğini açıklamıştı. Hem bu kısıtlamalar hem de Çin'in yeni casuslukla mücadele yasası, ABD firmaları için zararlı kabul ediliyor.

Ziyaret sırasında iki ülke ilişkilerinde ciddi bir gelişme kaydedilmesi beklenmiyor. Ancak Amerikalı yetkililer, Yellen'ın ekonomik meselelerde eşgüdüm sağlamak ve yeni iletişim kanalları açmak için baskı yapacağını ve Rusya'ya silah yardımı sağlamanın doğuracağı sonuçları vurgulayacağını söyledi.

Çinli yetkililer de, Biden yönetiminin ABD şirketlerinin Çin yatırımlarını sınırlama planlarından ve iki ekonomiyi birbirinden ayırmaya yönelik hamleler olarak gördükleri durumdan endişe duyuyor. Çin ekonomisi COVID karantinaları nedeniyle beklenenden daha yavaş toparlanıyor ve iş piyasası zor durumda.

Yellen'ın uzun zamandır beklenen Çin ziyareti, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın Pekin ziyareti sırasında Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping'le iki ülke arasındaki rekabetin çatışmaya dönüşmemesi yönünde vardıkları anlaşmayı izliyor. ABD Maliye Bakanı'nın ziyareti aynı zamanda iki ülke arasında askeri iletişimin bulunmadığı bir döneme denk geliyor.

Üst düzey bir Biden yönetimi yetkilisi, “Diplomasinin yerini hiçbir şey tutamaz. Bir telefon görüşmesi aynı şey değil” dedi.

Çin'deki Fudan Üniversitesi'nden Profesör Wu Xinbo, Janet Yellen'ı Biden yönetimi içindeki “mantıklı ses” olarak tanılmadı. Wu'ya göre Çin bu ziyaretin, ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo ile gelecekte Çin teknoloji firmalarına yönelik gümrük vergileri ve yaptırımlara ilişkin yapılacak olası görüşmelere olumlu bir zemin hazırlamasını umuyor.

Ancak kimileri, görüşmelerin önemli meseleleri atladığı görüşünde.

Düşünde kuruluşu American Enterprise Institute uzmanı Derek Scissors, Çin'in tehlikeli askeri meseleleri ele almayı reddetmesi göz önünde bulundurulduğunda Yellen'ın “içi boş bir ziyarete” çıktığını savundu.

Scissors, “Güvenlik tarafında Çinliler bizimle konuşmuyor, bu yüzden ekonomik taraf bir ikame olarak kullanılıyor gibi görünüyor Önemsiz değil ama nahoş ve tuhaf bir durum” diyor.

İletişimi geliştirme niyeti

Yellen'ın ziyareti sırasında ekonomik meselelere ağırlık vermesi bekleniyor. Ancak üst düzey bir Biden yönetimi yetkilisi, Yellen'ın Pekin'in Rusya'ya silah tedarikinde bulunmasının Çin firmalarına yaptırım uygulanmasıyla sonuçlanabileceği uyarısı da yapacağını söyledi.

Yetkili, Amerika'nın Rus paralı asker grubu Wagner'in geçen ayki kalkışmasının ve Rus ordusunun zayıflığının Çin'i tedirgin ettiğine inandığını, ancak Pekin'in gıda ve yakıt tedariki için istikrarlı bir Rusya'ya ihtiyaç duyduğunu dile getirdi.

Blinken ve Yellen'in ziyaretleri, ABD ordusunun bir Çin casus balonunu düşürmesinin ardından ve Kasım ayında San Francisco'da yapılacak Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği toplantısında Başkan Joe Biden ve Xi arasında yapılacak olası bir görüşme öncesinde iletişimin geliştirilmesi açısından kritik olarak görülüyor.

Ticari gümrük vergisi uygulaması devam edecek

Ulusal Dış Ticaret Konseyi Başkanı Jake Colvin, gezinin “yeni bir normal” tanımlamaya yardımcı olabileceğini ve ikili ilişkiler için bir zemin oluşturabileceğini söyledi. Ancak bu, eski Başkan Donald Trump döneminde uygulanan 360 milyar dolarlık gümrük vergisini ya da Biden döneminde hız kazanan ihracat kontrollerini sona erdirmeyecek.

ABD Ticaret Bakanlığı verileri, ikili ilişkilerdeki soğumaya rağmen Amerika ve Çin arasındaki ticaretin 2022'de de büyüdüğünü, böylelikle iki ülkenin ticari ilişkisinin üç yıl üst üste büyüme gösterdiğini gözler önüne seriyor.

Maliye Bakanlığı'ndan bir yetkili, Washington'un Çin'deki insan hakları ihlalleri ya da güvenlik kaygıları konusunda hedefe yönelik adımlar atmaya devam etmesine rağmen, Yellen'ın iklim değişikliği, pandemilere hazırlık ve borç sıkıntısı alanlarında Pekin'le birlikte çalışmanın gerekliliğini vurgulayacağını söyledi.

Yetkiliye göre Yellen, Çinli muhataplarına Washington'un iki ülke ekonomisini birbirinde ayırma arayışı içinde olmadığını anlatacak. Amerika ve Çin, dünyadaki ekonomik üretimin yüzde 40'ını oluşturuyor.

Pekin'in ticaret politikası danışmanından “ihracat kısıtlamaları sadece bir başlangıç” uyarısı

Eski Çin Ticaret Bakanı Yardımcısı ise bugün yaptığı açıklamada, Çin'in yarı iletkenlerde kullanılan metallere ihracat kontrolu getirmesini “sadece bir başlangıç” olarak değerlendirdi. Pekin, Janet Yellen'ın ziyaretinden günler önce Washington ile teknoloji savaşını tırmandırıyor.

Yatırımcıların yarı iletken imalatında kullanılan galyum ve germanyum elementlerinin fiyatının yükselmesinin geliri arttıracağı yönündeki beklentisi üzerine bazı Çin menşeili metal şirketlerinin hisseleri iki gün üst üste değer kazandı.

Germanyum, yüksek hızlı bilgisayar çiplerinde, plastiklerde, gece görüşü cihazları gibi askeri uygulamalarda ve uydu görüntü sensörlerinde kullanılıyor. Galyumun kullanım alanları ise radarlar, radyo iletişim cihazları, uydular ve LED aydınlatma.

Çin'in elektrik motorlu araçlarda ve fiber optik kablolarda da kullanılan bazı galyum ve germanyum ürünlerinin ihracatına 1 Ağustos'tan itibaren sınırlama getirileceği şeklindeki beklenmedik açıklaması, şirketleri bu elementlerin tedarikini bir an önce garantilemek için harekete geçirdi ve fiyatları arttırdı.

Eski Ticaret Bakanı Yardımcısı Wei Jianguo, bugün China Daily gazetesine verdiği demeçte, Çin'e baskıyı sürdürmeleri durumunda ülkelerin daha fazla kısıtlamaya hazırlıklı olmaları gerektiği uyarısı yaptı.

Wei, ihracat kısıtlamalarını, “üzerinde iyi düşünülmüş sert bir yumruk” ve “sadece bir başlangıç” olarak tanımladı.

2003 ile 2008 yılları arasında Çin Ticaret Bakanı Yardımcısı olan ve şu anda Çin devletinin desteklediği Uluslararası Ekonomik Değişim Merkezi'nin başkan yardımcısı olan Wei, “Çin'in yüksek teknoloji sektörüne yönelik kısıtlamalar devam ederse karşı önlemler de tırmanarak artacak” dedi.

Galyum ve germanyum ürünlerine ilişkin ihracat kısıtlamaları, 4 Temmuz ABD Bağımsızlık Günü'nden bir gün, ABD Maliye Bakanı Janet Yellen'ın ziyaretindense sadece birkaç gün önce açıklandı.

Uzmanlar, açıklamanın zamanlamasının Çin'in çip sektörünü hedef alan, Japonya ve Hollanda gibi müttefiklerini de Çin'e aynı baskıyı yapmaları konusunda sıkıştıran Biden yönetimine bir mesaj niteliği taşıdığını söylüyor.

Çin, dünyada nadir bulunan elementlerin en büyük üreticisi. Bu elementler, elektrik enerjisiyle işleyen otomobillerde ve askeri teçhizatta kullanılıyor.

Uyarı mesajı

Bazı büyük çip imalatçı firmaları da galyum ihracatı kısıtlamasını, Çin'in ne gibi ekonomik sıkıntılara neden olabileceğine ilişkin bir uyarı mesajı olarak görüyor.

Kimileriyse geçmişte Çin'in küresel otomobil üreticilerini gerçekten vurmak istemesi halinde, örneğin grafit ihracatını kontrol edebileceği konusunda uyarıda bulunmuştu.

Büyük bir Batılı çip imalatçı firmasından bir kaynak, Çin'in galyum ihracatı kısıtlaması kararının “gerçek bir darbe indirmek yerine Çin'in misilleme yapabileceğini gösterme” amacı taşıdığını kaydetti.

İmalatçılar da Çin'in kararı sonrasında harekete geçti.

Demokratik Kongo Cumhuriyeti devlet madencilik firması Gecamines, Eylül ayında açıkacak yeni fabrikasının germanyum ürünlerinde oluşacak boşluğu doldurmaya katkıda bulunacağını bildirdi. Rusya ise iç piyasa talebini karşılamak için üretimi arttırmaya hazır olduğunu kaydetti.

Merkezi Belçika'da bulunan madencilik firması Umicore da müşterilerine tedarikte bulunmaya devam edeceğinden emin olduğunu bildirdi.