Protesto, zehirlenme ve demir parmaklıklar: Rus muhalif Aleksey Navalni’nin hayatı

Rusya’da muhalif lider Aleksey Navalni bu kez uzun süre demir parmaklıklar arkasında kalmasına yol açabilecek aşırıcılık suçlamasıyla yargılanıyor. Tutuklu olduğu yüksek güvenlikli ceza kolonisinde kapalı kapılar ardında görülecek davayı gazeteciler mahkeme salonundan izleyemiyor.

Duruşmanın başında mahkeme salonundan basın mensuplarına görüntü verildi; ancak bu erişim daha sonra durduruldu. Mahkeme sözcüsü basının davayı takip edemeyeceğini açıkladı. Bunun üzerine basın mensupları mahkeme binasından ayrıldı.

Savcılar planlı bir provokasyona ilişkin delil elde ettiklerini söyleyerek güvenlik endişelerini gündeme getirmişti. Navalni'nin destekçileri ise bu iddiaları reddetti.

Navalni’nin sözcüsü Kira Yarmiş, Twitter’da "Kimsenin salona bile alınmadığı katı rejimli bir ceza kolonisinden daha güvenli ne olabilir?" dedi.

47 yaşındaki Rus muhalif Navalni ailesinin mahkeme salonuna girmesi talebinde bulundu; ancak bu talebi reddedildi.

Navalni’den “güçleri birleştirme” çağrısı

Kremlin davanın mahkemelerin işi olduğunu ve Navalni’nin yargılanmasını takip etmediğini iddia ederken; sosyal medyada avukatları aracılığıyla paylaşım yapabilen Rus muhalif Instagram’dan yandaşlarına, “Putin’in yalanları ve Kremlin’in ikiyüzlülüğüne karşı mücadelede güçleri birleştirme” çağrısında bulundu.

Yolsuzlukları ifşa ederek Kremlin karşıtı protestoları organize etmesinin ardından 2021’de tutuklanan Rus muhalif, “Putin’e ve savaşa karşı bir seçim kampanyası yürüteceğiz. Uzun, inatçı, yorucu ama insanları savaş karşısında durmaya ikna edeceğimiz önemli bir kampanya” ifadelerini kullandı.

Rusya’da bir sonraki cumhurbaşkanlığı seçimi 2024’te ve Putin aday olup olmayacağı konusunda bir açıklama yapmış değil.

Aleksey Navalni “gülünç” olarak nitelediği aşırıcılık suçlamaları sebebiyle 30 yıl cezaevinde kalabilir. Rus muhalif lider bir savcının kendisine terör suçlaması sebebiyle askeri bir yargılama daha olacağını söylediğini belirtiyor. Navalni terörden suçlu bulunması halinde ömür boyu hapis cezası da alabilir.

Kremlin’in en büyük düşmanından Rusya’nın önde gelen siyasi suçlusuna

Rus muhalif Aleksi Navalni 10 yıllık süre zarfında Kremlin’in en büyük düşmanından Rusya’nın en önde gelen siyasi suçlusu konumuna geldi.

Hukuk ve ekonomi tahsili bulunan Navalni 2004 yılında Moskova’nın orantısız şekilde imara açılmasına karşı faaliyet gösteren bir hareket kurdu; 2008’de Rus doğalgaz devi Gazprom ve petrol devi Rosneft gibi devletin kontrolundaki şirketlerde yolsuzluk iddialarını gündeme getirmeye başladı.

2011’de Yolsuzlukla Mücadele Vakfı’nı kurdu ve bu platform üzerinden ekibiyle birlikte Rusya siyasetinin üst kademelerinde yolsuzluk iddialarını dile getirdi.

Aynı yıldan itibaren Rusya’da gerek parlamento seçimlerinde usulsüzlük gerekse yolsuzluk iddialarıyla patlak veren kitlesel protestolara katıldı. Bir yıl sonra da zimmetine para geçirme suçlamalarından Navalni’ye soruşturmalar açıldı. Rus muhalif, soruşturmalın siyasi olduğunu savundu.

2013’te Moskova belediye başkanlığı yarışına girdi, oyların yüzde 27’sini alarak seçimi ikinci sırada tamamladı.

Saldırı, adaylıktan men, zehirlenme, açlık grevi ve sağlık sorunları

2016 yılında Rusya’da 2018 cumhurbaşkanlığı seçimleri için adaylığını açıkladı.

27 Nisan 2017’de kimliği belirlenemeyen kişilerin kimyasal bir maddeyle yaptığı saldırısına uğradı, sağ gözünden yaralandı. Aleksey Navalni saldırıdan Kremlin’i sorumlu tuttu.

2017’de hakkında daha önce açılan bir soruşturma sebebiyle cumhurbaşkanlığı adaylığından men edildi. Avrupa Birliği bu adımı seçim konusunda ciddi şüphe uyandırdığı gerekçesiyle kınadı.

20 Ağustos 2020’de Rusya’da aktivistlerle birlikte çalıştığı Tomsk’tan bindiği uçakta rahatsızlandı. Uçak Omsk’a acil iniş yaptı, Navalni hastaneye kaldırıldı. Ekibi komaya giren Rus muhalif liderin zehirlendiğini öne sürdü.

Navalni iki gün sonra Almanya’nın başkenti Berlin’de bir hastaneye nakledildi. Alman yetkililer Rus muhalif liderin Sovyet döneminde kullanılan bir sinir gazıyla zehirlendiğini doğruladı.

17 Ocak 2021’de Rusya’ya dönen Navalni tutuklandı. Rusya’da bugüne kadarki en büyük protestolarda binlerce kişi gözaltına alındı. Tıbbi tedavi imkanı sağlanmadığı gerekçesiyle cezaevindeyken üç hafta açlık grevi başlattı.

Moskova’da mahkeme Navalni’nin kurduğu Yolsuzlukla Mücadele Vakfı’nı ve 40 bölge ofisini aşırıcılık suçlamasıyla 2021 Haziran ayında kapattı. Navalni’ye yakın isimler ya yargılanıyor ya da baskı altında Rusya’yı terk ediyor.

Ukrayna işgali önemli bir dönüm noktası oldu

24 Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği sırada cezaevinde olan Navalni, savaşı sosyal medya hesaplarından yaptığı paylaşımlarda kınadı.

22 Mart 2022’de zimmetine para geçirme suçlamasından dokuz yıl hüküm giydi ve Rusya’nın batısındaki en üst düzey güvenlikli ceza kolonisine nakledildi.

2022 yılı Temmuz ayında Avrupa’nın desteğiyle Navalni’nin ekibi Yolsuzlukla Mücadele Vakfı uluslararası bir kuruluş olarak faaliyete geçti.

2023’te 400’den fazla Rus doktor Putin’e açık mektup yazarak Navalni’nin sağlık durumu konusunda uyarıda bulundu. Rus muhalif liderin ekibi de Navalni’nin sağlığına ilişkin endişeleri gündeme getirdi.

Nisan ayında akut karın ağrısı yaşayan Aleksey Navalni yavaş yavaş zehirlendiğinden şüphe ediyor.

12 Mart 2023’te Navalni’nin hayatını ve ona karşı suikast girişimini anlatan film en iyi belgesel dalında Oscar aldı.