“Lozan, Bir Teslimiyet Değil; Bağımsızlığın Tescilidir”

Rüştü Kam’ın iddialarına tarihî belgeler, akademik çalışmalar ve uluslararası hukuk ışığında cevap

I. “Lozan’ı Osmanlı kazandı ama Cumhuriyet imzaladı” İddiasına Yanıt

İddia: “Kurtuluş Savaşı’nı Osmanlı kazandı, Lozan’da tasfiye edildi.”

Yanıt:

• Saltanat 1 Kasım 1922’de TBMM kararıyla kaldırılmıştır. Bu karar uyarınca Osmanlı Devleti’nin hukuki varlığı fiilen sona ermiştir. Vahdettin 17 Kasım’da ülkeyi terk etmiş, 18 Kasım’da hanedandan çıkarılmıştır.
  Kaynak: TBMM Zabıt Ceridesi, 1 Kasım 1922; Nutuk, M. Kemal Atatürk, 1927.
• Lozan’a giden heyet, halkın temsilcisi TBMM tarafından atanmış; uluslararası hukuk açısından tam yetkili bir yürütme organı olarak meşru şekilde antlaşmaya taraf olmuştur.
  Kaynak: Prof. Dr. Seha Meray, “Lozan Barış Konferansı - Tutanaklar ve Belgeler”, 1969.
• Meclis-i Mebusan 16 Mart 1920’de İstanbul’un işgaliyle resmen dağılmıştır.
  Kaynak: Sina Akşin, “İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele”, 1992.

II. “Lozan, Sevr’in makyajlanmış halidir” İddiasına Yanıt

İddia: “Lozan aslında Sevr’in başka bir versiyonudur.”

Yanıt:

• Sevr Antlaşması (1920), Osmanlı hükümetince imzalanmış ancak hiçbir zaman yürürlüğe girmemiştir. Padişah ve Meclis onayı olmadan geçersiz sayılmıştır.
• Lozan ise geçerlidir, TBMM onaylamıştır ve bugüne dek uygulanmaktadır.
  Kaynak: Erich Jan Zürcher, “Modernleşen Türkiye’nin Tarihi”, 2004.
• Sevr: Anadolu’nun işgali, ordu yasağı, mali denetim, azınlık özerkliği içerir.
  Lozan: Tam bağımsızlık, kapitülasyonların kaldırılması, sınırların çizilmesi, Misak-ı Millî’ye yakın bir kazanımdır.
  Kaynak: Bernard Lewis, “Modern Türkiye’nin Doğuşu”, 1961.

III. Musul Meselesi: Lozan’da değil, 1926’da çözülmüştür

İddia: “Musul Lozan’da kaybedildi.”

Yanıt:

• Musul meselesi Lozan’da çözülememiş, İngiltere’nin ısrarı ile Milletler Cemiyeti’ne bırakılmıştır.
  Kaynak: Feroz Ahmad, “Modern Türkiye’nin Oluşumu”, 2008.
• 1926 Ankara Antlaşması ile Musul Irak’a bırakılmış; Türkiye’ye %10 petrol payı öngörülmüştür.
  Kaynak: Mehmet Gönlübol, “Uluslararası Politika”, 1989.
• Türkiye bu süreçte yalnızdı. Henüz askerî kapasitesi ve diplomatik gücü İngiltere gibi bir koloni imparatorluğuna direnebilecek düzeyde değildi.
  Kaynak: Edward Mead Earle, “Turkey, the Great Powers and the Bagdad Railway”, 1923.

IV. Boğazlar Meselesi: Montrö Zaferidir, Lozan Bir Geçiştir

İddia: “Boğazlar yabancılara bırakıldı.”

Yanıt:

• Lozan’da Boğazlar komisyonu kurulmuş, askersizleştirilmiş bölge belirlenmiştir. Ancak egemenlik Türkiye’dedir.
• 1936 Montrö Sözleşmesi ile tam askerî kontrol sağlanmış, geçiş düzeni yeniden tesis edilmiştir.
  Kaynak: Cemil Bilsel, “Montrö Boğazlar Sözleşmesi”, 1936.

V. Harf Devrimi Lozan’ın Maddesi Değildir

İddia: “Harf devrimi Lozan’ın kültürel maddesidir.”

Yanıt:

• Lozan Antlaşması’nda alfabe, dil veya yazı sistemiyle ilgili hiçbir madde bulunmaz.
  Kaynak: Lozan Barış Antlaşması, Resmî Gazete, 24 Temmuz 1923.
• 1928 Harf Devrimi iç hukuki bir düzenlemedir. Benzer değişiklikler Çin, Japonya, Rusya gibi ülkelerde de yaşanmıştır.
  Kaynak: Şerif Mardin, “Türkiye’nin Toplumsal Yapısı”, 1976.

VI. Kapitülasyonlar Tamamen Kaldırıldı

İddia: “Kapitülasyonlar ismen kaldırıldı, gerçekte devam etti.”

Yanıt:

• Lozan’ın 28. maddesi ile kapitülasyonlar kesin ve geri dönülmez şekilde kaldırılmıştır.
  Kaynak: Seha Meray, “Lozan Antlaşması ve Türk Hukuku”, 1970.
• 1929’dan itibaren Türkiye gümrük tarifelerini serbestçe belirlemeye başlamıştır. Beş yıllık süre, ekonomik toparlanma için geçici düzenlemedir.
  Kaynak: Zafer Toprak, “Türkiye’de Milli İktisat”, 1982.

VII. “Türkiye sanayileşemedi” İddiası Gerçeklerle Bağdaşmaz

İddia: “Lozan sonrası Türkiye kalkınamadı.”

Yanıt:

• 1923-1938 arasında Türkiye’de 48 kamu iktisadi teşekkülü kurulmuştur: Sümerbank, Etibank, Şeker Fabrikaları, TCDD, Kayseri Uçak Fabrikası, Alpullu vb.
• 1930’larda Türkiye’nin sanayileşme hızı, bazı Avrupa ülkelerini bile geçmiştir.
  Kaynak: Korkut Boratav, “Türkiye İktisat Tarihi 1908–2002”, 2003.

VIII. Lozan’ın Uluslararası Geçerliliği ve Sürekliliği

• Lozan, İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya ve Türkiye tarafından imzalanmış ve onaylanmıştır.
• Bugün hâlâ geçerli olan az sayıdaki antlaşmadan biridir. Sadece Türkiye’nin değil, dünya diplomasisinin en başarılı anlaşmalarından biridir.
  Kaynak: İsmet İnönü, “Hatıralar”, 1987.

 LOZAN BİR ZAFERDİR

Rüştü Kam’ın yazı dizisi, tarihî olayların ideolojik bağlamda çarpıtılmasıdır. Lozan, ne bir teslimiyet metni ne de bir tasfiye senaryosudur. Aksine:

✅ Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası doğum belgesidir.

✅ Hukuken geçerli, egemenliğe dayalı tam bağımsızlık belgesidir.

✅ Sevr’i fiilen ve resmen ortadan kaldıran antlaşmadır.

✅ Osmanlı’dan miras kalan borçları yeniden yapılandırmış; kapitülasyonları kaldırmıştır.

✅ Modern Türkiye’nin temelini atan ekonomik ve siyasal bağımsızlığı garanti altına almıştır.

“Lozan, Türk milletinin hürriyet ve istiklal belgesidir.”

— Mustafa Kemal Atatürk

KAYNAKÇA

1. Atatürk, M. (1927). Nutuk.
2. Meray, S. (1969). Lozan Barış Konferansı - Tutanaklar ve Belgeler.
3. Zürcher, E. J. (2004). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi.
4. Lewis, B. (1961). Modern Türkiye’nin Doğuşu.
5. Akşin, S. (1992). İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele.
6. Toprak, Z. (1982). Türkiye’de Milli İktisat.
7. Boratav, K. (2003). Türkiye İktisat Tarihi 1908–2002.
8. Ahmad, F. (2008). Modern Türkiye’nin Oluşumu.
9. Inalcık, H. (1992). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ.
10. Ortaylı, İ. (2006). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı.
11. Mardin, Ş. (1976). Türkiye’nin Toplumsal Yapısı.
12. Aydemir, Ş. S. (1972). İkinci Adam.
13. Bilsel, C. (1936). Montrö Boğazlar Konferansı ve Hukuki Sonuçları.
14. Gönlübol, M. (1989). Uluslararası Politika.