İspanya'daki Avrupa Siyasi Topluluğu Zirvesi Erdoğan ve Aliyev’siz başladı

GRANADA — 

Avrupa Birliği ve yakın komşularının oluşturduğu 47 Avrupa ülkesi lideri, üçüncü Avrupa Siyasi Topluluğu zirvesi için AB dönem başkanı İspanya’nın güneyindeki tarihi kent Granada’da toplandı.

Toplantıya davet edilen Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan zirveye katılmazken, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan zirvenin önemli konukları arasında.

Zirveyle Avrupa’nın mevcut sorunlarına birlikte çözüm bulmak hedeflenirken, İspanya'daki zirveden bir gün sonra da yine değişen dengeler ışığında Batı Balkanlar, Ukrayna ve Moldova’yı kapsayan genişleme stratejisi, yeni göç yasası ve AB bütçelerinin tartışılacağı AB liderler zirvesi yapılacak.

Avrupa Siyasi Topluluğu’nun (AST) en önemli gündemi, Azerbaycan’ın askeri operasyonunun ardından ayrılıkçı Dağlık Karabağ yönetiminin kendini feshetmesiyle yaşanan mülteci akınına ve Karabağ sorununa çözüm arayışı olacaktı.

İLGİLİ HABERLER

Erdoğan Avrupa Siyasi Topluluğu zirvesine katılmıyor

Ancak Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev'in yokluğu, bu toplantının kapsamını zayıflatma riski taşıyor.

Zirveden bir gün önce Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan "rahatsızlığı nedeniyle" katılmayacağı haberi geldi. Ardından Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan Aliyev’in katılmayacağı açıklandı. Azeri medyası, Aliyev’in Bakü'nün Dağlık Karabağ'da Ermeni ayrılıkçılara karşı kazandığı zaferden sonra "Azerbaycan karşıtı bir atmosfer" oluşturulduğunu düşündüğünü, özellikle Fransız yetkililerin "Ermeni yanlısı, Azerbaycan karşıtı" açıklamalarından rahatsızlık duyduğunu aktardı.

Aliyev’in zirveye katılmayı reddetmesinin ikinci gerekçesi ise, Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna’nın Erivan’a giderek burada Ermenistan’a silah ve mühimmat verme konusunda anlaştıklarını duyurması oldu.

Aliyev’in makamından, AB Konseyi Başkanı Charles Michel’in Azerbaycan karşıtı açıklamalarından da rahatsızlık duyulduğu belirtilerek, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile Charles Michel, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un katılımıyla biraraya gelmeyi reddettiği belirtildi.

Aliyev, toplantıda Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da bulunmasını, aksi taktirde kendisinin de katılmayacağını bildirdi. Ancak bu öneriyi de Macron ve Scholz kabul etmedi. Bunun üzerine Aliyev zirveye katılmayacağını bildirdi.

AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik de dün yaptığı açıklamada, Aliyev'in İspanya ziyaretini Türkiye'nin toplantıya katılma şartı kabul edilmediği için iptal ettiğini hatırlatarak, bunu takdirle karşıladıklarını ifade etti.

"Aliyev ve Erdoğan’ın katılmaması zirveyi zayıflatır"

Türkiye’nin ve Azerbaycan’ın zirveye katılmaması, "bölgesel gerilimleri gayriresmi toplantılarla hafifletmek" amacını güden toplantının siyasi ağırlığını ve aile fotoğrafıyla verilmek istenen sembolik birlik mesajını da zayıflatıyor.

Fransız medyasına Aliyev ve Erdoğan’ın yokluğunu değerlendiren Jacques Delors Enstitüsü'nden Sebastien Maillard, iki ismin yokluğunun zirveyi önemli ölçüde zayıflattığını dile getirdi.

Maillard, "Erdoğan'ın üst üste ikinci kez yokluğu, Ankara'yı AB dışında bir formatta ele almak için tasarlanan AST'yi zayıflatıyor. Türkiye veya Azerbaycan olmadan, siyasi topluluk daha katı bir şekilde Avrupalı hale geliyor ve birkaç lider dışında daha da Putin karşıtı görünüyor. AST üyeliği esnek olmaya devam ediyor. Bu devamsızlıkların geçici mi kalıcı mı olduğunu göreceğiz" dedi.

Paşinyan ile 4’lü buluşma

Aliyev’in yokluğuna rağmen Konsey Başkanı Charles Michel, Başbakan Nikol Paşinyan ile yerel saatle 15.30’da biraraya gelecek. Toplantıya Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da katılacak.

AB yöneticileri Azerbaycan’ın Karabağ ile sınırlı kalmamasından ve Ermenistan’ın güneyini Nahçıvan’a bağlayan bölgeye de saldırmasından endişe ettiklerini dile getiriyor. Aliyev’in katılması durumunda, "Ermenistan’ın toprak bütünlüğüne saygı duyulması konusunda güvence vermesini istemeyi" planlayan AB’nin, Paşinyan ile görüşmede AB’nin "Ermenistan’ın toprak bütünlüğüne saygı konusunda kararlı olduğu" mesajını vermesi bekleniyor.

Zelenski katılıyor

Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşının da tartışılacağı zirvenin önemli konuklarından birisi de Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski olacak.

Sabah saatlerinde Granada kentine ulaşan Zelenski, ABD Kongresi’nin 6 milyar dolarlık ek yardım planını reddetmesinin ardından, Avrupalı liderlerden "Rusya’ya karşı birlik içinde kalmalarını ve Ukrayna’ya yardım etmeye devam etmelerini" isteyecek.

Washington'daki siyasi krizin Amerikan desteğinin devamı konusunda soru işaretleri doğurduğu bir dönemde Avrupalı yöneticilerin de, "Kiev'e olan desteklerini yeniden teyit etmeleri" bekleniyor.

Kosova ve Sırbistan liderlerinin davet edildiği zirvede ayrıca son zamanlarda iki ülke arasında sınırda yaşanan gerilimler de ele alınacak.

Göç yasasında anlaşma

Avrupa Birliği ve AST zirvelerinin diğer önemli konu başlıkları göç krizine çözüm getirecek yeni yasa ve AB’nin jeopolitik değişimler ışığında Batı Balkanlar ve Ukrayna’ya doğru genişlemesi planı olacak.

AST zirvesinden bir gün önce, Almanya ve İtalya arasında uzun süren çekişmenin ardından 2015-2016 mülteci krizinde olduğu gibi bir AB devletine büyük miktarda göçmen akını olması durumunda Avrupa'nın tepkisini organize etmeyi amaçlayan bir metin üzerinde anlaşmaya varıldı.

Buna göre, AB ülkeleri göçmen paylaşımını gönüllülük esasına göre değil, daha belirleyici bir kotaya göre belirleyecek. Üye devletler, kendi yükümlülüğü olan göçmenleri almaması durumunda, kabul eden ülkeye maddi olarak yardım edecek.

Ayrıca göçmenlerin kabulü, geri gönderilmesi ya da iltica taleplerinin değerlendirme süreleri de hızlandırılacak.
AB’den Brexit referandumuyla ayrıldıktan sonra AST zirvesine katılarak yeniden bağlanan İngiltere’nin Başbakanı Rishi Sunak, tartışmaların merkezine göç krizini yerleştirmek istiyor.

Rishi Sunak, Afrika’dan gelen göçmenlerin giriş kapısı olan İtalya’nın Başbakanı Giorgio Meloni ile oturum arasında biraraya gelerek ortak eylem planı açıklayacak.

İtalya ve İngiltere, Avrupa göç sistemine yönelik zahmetli bir reformun sonuçlanmasını beklerken mümkün olduğu kadar çabuk harekete geçmek istiyor.

İngiltere Başbakanı Sunak zirveden bir gün önce yaptığı açıklamada, "Kıta Avrupa'sına yasadışı göç seviyeleri neredeyse on yılın en yüksek seviyesinde. Binlerce insanın denizde ölmesiyle durum hem ahlak dışı hem de savunulamaz. Avrupa kıyılarına kimin varacağına suç örgütlerinin karar vermesine izin veremeyiz" dedi.

İLGİLİ HABERLER

Almanya sığınmacılara karşı sınırlarda kontrol uygulaması başlatmayı planlıyor

Arzu Çakır