Cambridge Analytica Skandalında Ne Olmuştu?

WASHINGTON — 

Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı ve CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Twitter’dan dün yaptığı paylaşımda, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ve ekibi için “Cambridge Analytica’cılık oynamak kapasitenizi aşar” dedi. İddialara Twitter’dan yanıt veren Fahrettin Altun, Kılıçdaroğlu’nun iftira attığını savundu.

Kemal Kılıçdaroğlu, Twitter paylaşımında, Fahrettin Altun ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nda görevli diğer ekip arkadaşlarının izlenmesi zor olan karanlık internet adıyla bilinen “dark web” dünyasıyla anlaşmaya çalıştığını iddia etti.

“Ben son uyarımı yapayım. Anlaşmaya çalıştığınız dark web dünyası sizi yabancı istihbaratın eline düşürür. Cambridge Analytica’cılık oynamak sizin kapasitenizi aşar çocuklar” diye yazdı.

Fahrettin Altun iddialara Twitter’dan yanıt verdi ve Kılıçdaroğlu’nun Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nı karalama ve iftiralarla hedef aldığını savunarak “dedikodu siyaseti” yaptığını ileri sürdü.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Altun, “Demokrasinin en büyük düşmanlarından biri olarak gördüğümüz dezenformasyonla mücadele ediyoruz” ifadelerini kullandı.

HDP’nin cezaevinde bulunan eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş da Twitter’dan bugün yaptığı bir paylaşımda “ciddi manipülasyon ve algı operasyonu” uyarısında bulundu.

“Tanımadığınız ya da trol olduğu belli olan veya iktidar çevrelerinin hesaplarından yayılan hiçbir şeyi LÜTFEN GÖRMEYİN, DUYMAYIN, YAYMAYIN VE PAYLAŞANLARI ENGELLEYİN. Size güveniyorum” diye yazdı.

Demirtaş “tanınmış kişilerin hesapları ele geçirilerek veya şimdiye kadar güven vermiş hesaplar üzerinden provokasyon yapılabileceği” uyarısında da bulundu.

Cambridge Analytica nedir?

Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı ve CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun mesajında atıfta bulunduğu Cambridge Analytica, beş yıl önce ABD ve İngiltere’de patlak veren bir skandalın merkezinde yer alan veri analiz şirketiydi.

New York Times’ın 2018 yılı Mart ayında konuya ilişkin bir haberine göre, ABD’de muhafazakar milyarder bağışçı Robert Mercer Cambridge Analytica’ya 15 milyon dolar yatırım yaptı, kızı Rebekah Mercer da şirketin yönetim kurulundaydı.

Şirketin bağlı olduğu SCL Group 1990’da kurulmuş ve şirket, kendisini “küresel seçim yönetimi ajansı” olarak tanımlamıştı. SCL Group, Cambridge Analytica’yı kurarak bu şirket üzerinde ABD piyasasına 2012 yılında girdi.

2015 yılında şirketin Cumhuriyetçi Parti’nin 2016 seçimleri için ön seçim sürecinde, şu an senatör olan Cumhuriyetçi Partili Ted Cruz’un kampanyasına destek verdiği biliniyor.

2016 seçimlerinde Trump’ın kampanyası için çalıştı

2014 yılından itibaren sosyal medya platformu Facebook kullanıcıları hakkında kişisel veri toplayan İngiliz şirket, ABD’de 2016 yılındaki başkanlık seçimlerini kazanan Donald Trump’ın seçim kampanyasına destek vermişti.

Yine New York Times’ın 2018 yılı Mart ayındaki haberine göre, şirketin İngiliz ortağının Rusya ve Ukrayna’da çalıştığı iddia edildi.

Gizli belgelerin sızdırıldığı bir diğer skandalın merkezindeki Wikileaks’in kurucusu Julian Assange, Cambridge Analytica’nın CEO’su Alexander Nix’in 2016 başkanlık seçimi kampanyası sırasında Trump’ın Demokrat Parti’den rakibi Hillary Clinton’a ait özel e-posta yazışmalarına erişme umuduyla kendisine ulaştığını ifşa etmişti.

Cambridge Analytica kişisel verilere nasıl ulaştı?

Hem siyasi hem de kurumsal müşterilerine tüketici araştırmaları ve veriyle alakalı benzeri hizmetler sağlayan şirket, özellikle Trump’ın kazandığı 2016 seçimlerinden sonra, seçmenlere ilişkin psikolojik bir profil oluşturarak geleneksel reklam faaliyetlerinden daha etkili bir şekilde seçmen görüşünü etkileyebildiği belirterek kendisini pazarladı.

Davranış biçimlerini anlamaya yönelik 120 soruluk bir anket üzerinden kişilere ulaşan şirketin anket sonuçlarını kamuoyu yoklamaları, seçmen kayıtları ve internet ortamındaki faaliyetlerle birleştirerek, seçmenlere ilişkin bir model oluşturduğu basına yansıdı.

Şirket; deneyime açıklık, dışa dönük/içe dönük olma, uyumluluk gibi kişilik özelliklerine ilişkin oluşturduğu modeli veri analizleriyle birleştirerek kullandı.

Cambridge Analytica, Facebook kullanıcılarına ilişkin bilgilerin çoğunu, Cambridge Üniversitesi ile bağlantılı bir araştırmacı Aleksandr Kogan’ın geliştirdiği bir uygulama üzerinden elde etti. Kullanıcılar bu uygulamaya Facebook hesapları üzerinden giriş yapıyordu.

Facebook’un o dönemki kuralları, uygulamanın eğitim, konum, beğenilen sayfalar ve gruplar, ilişki durumu ve nerede çalıştıkları gibi bu kullanıcıların arkadaşları hakkında da bilgiye erişim sağlama imkanı verdi.

Bu şekilde ABD’li seçmenlerin karşısına, seçim sürecinde algılarını şekillendirmeye yönelik içerikler çıkarıldı.

Brexit sürecinde de rol oynadı

Facebook kullanıcı verilerine izinsiz şekilde erişim sağlayarak bu verileri seçmenlerin algılarını yönetmek için kullandığı belirtilen şirketin İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden çıkmasıyla sonuçlanan Brexit sürecinde de etkili olduğu biliniyor.

Şirketin İngiliz kamuoyunda Brexit yanlısı fikirlerin yayılmasını sağlamak amacıyla verileri kullandığı iddia edilmişti.

Facebook’a toplu dava açılmıştı

Facebook, yaklaşık 87 milyon kişinin verilerinin bu siyasi danışmanlık şirketiyle usulsüz şekilde paylaşıldığını belirtmişti.

Facebook’un gizlilik uygulamalarına yönelik soruşturmaları tetikleyen skandalın ardından şirketin CEO’su Mark Zuckerberg, 2018 yılında ABD Kongresi’nde ifade verdi.

Facebook, skandal sebebiyle 2019 yılında Federal Ticaret Komisyonu soruşturması kapsamında 5 milyar dolar ceza ödedi.

Skandal sonrasında yeniden markalaşma çabası kapsamında Meta adını alan şirket, geçtiğimiz Aralık ayında ABD’de Cambridge Analytica skandalına ilişkin kişisel verilerin gizliliğiyle ilgili açılan toplu davada anlaşma yoluna giderek 725 milyon dolar ödemeyi kabul etti.

Facebook, Instagram ve Whatsapp’ın bağlı bulunduğu Meta, sosyal medya platformlarında kişisel verilerin korunmasına yönelik çok sayıda önlem aldığını vurguluyor.

Cambridge Analytica’ya ne oldu?

Skandalın odağındaki veri analiz şirketi Cambridge Analytica’nın bağlı olduğu SCL Group, 1 Mayıs 2018’de faaliyetlerini durdurdu. İngiliz şirketin ABD şubesi olan Cambridge Analytica LLC de 2018 yılında iflas başvurusunda bulundu.

Dağılan şirket, yine merkezi İngiltere’de bulunan Emerdata Limited adlı bir şirket tarafından satın alındı.

Bu şirketin yönetim kurulundaki isimlerin bazılarının Cambridge Anlaytica’nın yatırımcısı Rebekah Mercer ile bağlantılı olduğu belirtiliyor.

Cambridge Analytica skandalını ve devamını yakından takip eden açık kaynaklardaki bilgilerde, Dynamo Recoveries Limited şirketinin de Cambridge Analytica’nın devamı niteliğinde olduğu kaydediliyor.